رابطه رژیم غذای و ریزش مو

اگر تازه به سراغ انواع رژیم‌های غذایی برای دستیابی به لاغری و تناسب اندام خود رفته‌اید، احتمالاً سؤالات زیادی در خصوصی عوارض جانبی آن‌ها‌ دارید. یکی از این عوارض، ریزش مو است که در میان بسیاری از افرادی که از رژیم‌های غذایی خاصی تبعیت می‌کنند، شیوع دارد. اگر پیش‌تر تجربه‌ی کاهش وزن را داشته باشید، ممکن است متوجه نازک شدن موهای خود و متعاقباً ریزش آن‌ها شده باشید. اما برای افرادی که قبلا این تجربه را نداشته‌اند، این عارضه ممکن است نگران‌کننده به نظر برسد. در هر صورت، آگاهی در خصوص ارتباط میان رژیم غذایی و ریزش مو در کاهش این نگرانی و رد سایر علل اهمیت زیادی دارد.

رژیم غذایی و ریزش مو

فولیکول‌های مو یکی از فعال‌ترین متابولیسم‌های سلولی را در بدن دارا هستند. تحقیقات نشان داده است که رشد مو تحت تأثیر مستقیم کالری و پروتئین دریافتی از رژیم غذایی بوده و در مواردی که میزان این مواد مغذی در رژیم غذایی کم باشد و یا میکرومغذی‌ها به قدر کافی به بدن نرسند، رشد مو کاهش یافته و یا متوقف می‌گردد. البته فاکتورهای دیگری نیز ممکن است در ریزش مو دخیل باشند که با رژیم غذایی توجیه نگردند؛‌ بنابراین پیچیدگی عوامل تأثیرگذار بر رشد موها باید در تعیین عامل ریزش مو در نظر گرفته شود.

برای فهم بهتر سازوکار ریزش مو، نخست باید با چهار مرحله‌ی مختلف رشد مو آشنا شوید:

فاز آناژن

در این مرحله، مو به طور پیوسته رشد می‌کند. تقریباْ ۸۰ الی ۹۰ درصد موهای شما در این مرحله از رشد قرار دارند و به مدت ۲ تا ۷ سال در فاز آناژن باقی می‌مانند.

فاز کاتاژن

در فاز تبدیلی کاتاژن که تنها ۱۰ روز طول می‌کشد، فولیکول‌های مو کوچک شده و مو از منبع تغذیه‌ی خود و از جریان خون جدا می‌شود. نتیجه‌ای این اتفاق، توقف رشد مو در فاز کاتاژن خواهد بود.

فاز تلوژن

در طی این فاز که به مرحله‌ی استراحت مو اطلاق می‌گردد، ۱۰ تا ۱۵ درصد از موهایی که جریان خون آن‌ها قطع شده است، در فولیکول‌های مو باقی مانده و موی جدید زیر آن‌ها رشد می‌کند. فاز تلوژن حدود سه ماه به طول می‌انجامد.

فاز اگزوژن

در این مرحله که مرحله‌ی ریزش موهاست، روزانه به طور طبیعی ۵۰ تا ۱۰۰ رشته از موها از دست می‌رود. علت این امر آن است که برخی از موها در این فاز کاملاً از فولیکول جدا می‌شوند.

مطالعه مقاله ۱۳ روش جلوگیری از ریزش مو

ریزش مو به دنبال کاهش وزن

بدن برای تغذیه‌ی فولیکول‌های مو نیاز به مقادیر کافی کالری و پروتئین دارد. برخی از متخصصان معتقدند که رابطه‌ی رژیم غذایی و ریزش مو، رابطه‌ای مستقیم بوده و هرچه میزان کاهش وزن بیشتر باشد، شدت ریزش مو نیز بیشتر خواهد بود. در افرادی که در طی سال‌های متمادی تغییرات وزنی را تجربه می‌کنند، احتمالاْ متابولیسم و رشد موها دستخوش تغییراتی می‌گردد. برخی از افراد به دنبال ۳ الی ۶ ماه پس از شروع یک رژیم غذایی (مانند رژیم‌های کتو) دچار از دست دادن موها می‌شوند و عمدتاً به دنبال تغییر رژیم و مصرف مواد مغذی سالم، این تغییرات ظرف مدت شش ماه قابل برگشت خواهند بود.

علت‌یابی ریزش مو

فرم حاد بیماری تلوژن افلوویوم[۱] (TE) در افرادی که به طور ناگهانی وزن کم می‌کنند و یا میزان پروتئین دریافتی آن‌ها کاهش می‌یابد، به طور شایعی دیده می‌شود. این اختلال که منجر به نازک شدن و ریختن موها می‌گردد، درنتیجه‌ی ورود زودرس مو به فاز تلوژن رخ خواهد داد. تبعیت از رژیم‌های غذایی سخت با بروز استرس‌های جسمی و عاطفی زیادی همراه خواهد بود که می‌تواند منجر به ورود تعداد بیشتری از موها به فاز تلوژن گردد. کمبود مواد مغذی تأثیرات مخربی بر موها می‌گذارد که در ادامه به توضیح آن‌ها می‌پردازیم.

کمبود پروتئین

پروتئین در سلامت پوست، مو و ناخن‌ها دخیل بوده و کمبود آن می‌تواند رشد موها را با اشکال مواجه سازد. علت این موضوع آن است که پوست، مو و ناخن عمدتاْ از پروتئین تشکیل شده‌اند. بنابراین، عدم دریافت پروتئین کافی از رژیم غذایی می‌تواند افراد را با نوعی ریزش موی مقاوم مواجه سازد.

کمبود آهن

کمبود آهن، شایع‌ترین شکل کمبود مواد مغذی در سراسر جهان بوده و به عنوان یک علت شناخته شده‌ی ریزش مو در نظر گرفته می‌شود. البته ارتباط کمبود آهن در رژیم غذایی و ریزش مو به خوبی روشن نیست و حدی از فقر آهن که منجر به از دست دادن موها می‌شود، مشخص نشده است. عوامل خطر که افراد را در معرض کمبود آهن قرار می‌دهند عبارتند از: خونریزی قاعدگی، سندرم‌های سوءجذب مانند سلیاک، استفاده از داروهای ضد اسید بلوک‌کننده‌ی گیرنده‌های هیستامین (H2) و رژیم غذایی گیاهخواری و وگانیسم.

کمبود روی

این ماده‌ی معدنی در کنار سایر مکانیسم‌های سوخت و ساز بدن نقشی کلیدی را در سلامت پوست و مو ایفا می‌کند. کمبود روی در میان افراد جامعه بسیار متداول بوده و در افراد مسن، افراد مبتلا به بیماری‌های روده‌ای، بی‌اشتهایی، سوءجذب، بیماری مزمن کبد یا کلیه، بیماری سلول داسی‌شکل، دیابت، سرطان، الکلیسم و افرادی که از رژیم‌های غذایی گیاهخواری تبعیت می‌کنند، با شیوع بیشتری گزارش شده است.

کمبود ویتامین دی

ویتامین دی رشد فولیکول‌های مو را تقویت می‌کند و بنابراین کمبود آن در ریزش مو و یا نازک شدن موها دخیل شناخته می‌شود. بیشترین ارتباط کمبود ویتامین دی و ریزش مو در اختلال خودایمنی آلوپسی آره‌آتا یافت می‌شود که در آن ریزش موی منطقه‌ای به صورت نواحی طاس بر روی پوست سر مشاهده می‌گردد.

راه‌های پیشگیری از ریزش مو کدامند؟

• از رژیم‌های غذایی با محدودیت کالری شدید دوری کنید.
• انواعی از پروتئین‌های سالم را به رژیم غذایی خود اضافه کنید تا به این ترتیب آمینواسیدهای مورد نیاز برای ساخت کراتین تأمین گردد.
• غلات کامل، میوه‌ها و سبزیجات را در رژیم خود بگنجانید.
• خواب کافی (۷ تا ۸ ساعت در شب) را فراموش نکنید.
• از مولتی‌ویتامین‌های باکیفیت که ۱۰۰ درصد نیازهای روزانه‌ی شما را تأمین می‌کند، استفاده کنید.

گرچه ارتباط رژیم غذایی و ریزش مو ارتباطی شناخته شده و مستقیم است، با این حال هر فردی که با این مشکل مواجه می‌شود، باید پیش از مصرف مکمل‌ها (به جز مولتی‌ویتامین) حتماْ‌ با پزشک مشورت نماید. تاریخچه‌ی پزشکی و معاینه‌ی فیزیکی فرد به تعیین علل ژنتیک، اختلالات طبی و تأثیرات رژیم غذایی بر ریزش مو کمک شایانی می‌کند.