در این مقاله تاریحچه گلدوزی در ایران و جهان را با هم بررسی میکنیم .

در این مقاله می آموزیم گلدوزی چیست ؟

در این مقاله انواع گلدوزی روی پارچه در کشورهای مختلف را با هم می بینیم .

و در این مقاله طرح های گلدوزی سنتی در کشورهای دیگر را بررسی میکنیم

مقدمه‌ای بر تاریخچه گلدوزی

تاریخچه گلدوزی تقریباً مترادف با تاریخ بشریت است. دانشمندان منشاء آن را تا دوران کرومانیون (30000 سال قبل از میلاد مسیح) ردیابی کرده‌اند. باستان‌شناسان بقایای فسیل‌شده از لباس‌ها، کفش‌ها و کلاه‌های تزئین‌شده را پیدا کرده‌اند که همگی با دست دوخته شده و به نوعی گلدوزی محسوب می‌شود. ما امروز قصد داریم تاریخ گلدوزی را با تاکید بر کاربردهای مرسوم آن توضیح دهیم. پس با ما همراه باشید.

اعتقاد بر این است که گلدوزی و سایر هنرهای مربوط به الیاف و سوزن‌دوزی از شرق و خاورمیانه سرچشمه می‌گیرند. انسان اولیه، به سرعت دریافت که بخیه‌هایی که برای اتصال پوست حیوانات به هم استفاده می‌شود می‌تواند برای تزیین نیز به کار برود. تاریخ ثبت‌شده، مجسمه‌ها، نقاشی‌ها و گلدان‌هایی که ساکنان تمدن‌های مختلف باستانی را به تصویر می‌کشند، افرادی را نشان می‌دهند که لباس‌های نخ‌دوزی‌شده به تن دارند.

از تخفیفها جا نمونی!

گلدوزی چیست؟

گلدوزی امروزه دارای کاربردهای مدرنی از جمله تک نگاری است. افراد از گلدوزی استفاده می‌کنند تا حس خوبی در مقابل استفاده از لباس، حوله و حتی دمپایی خود داشته باشند. به‌ویژه زمانی که قصد دارند هدایایی سفارشی به عزیزان خود ارائه دهند یا ظرافتی را به لوازم جانبی منزل اضافه کنند.

در اینجا قبل از پرداختن به تاریخچه گلدوزی، به این سوال که گلدوزی چیست پاسخ می‌دهیم. تعریف گلدوزی بسیار ساده است. گلدوزی هم هنر و هم علم است. هنر تزئین پارچه با نخ در حالی که از سوزن برای انجام آنها استفاده می‌شود. پس هر پارچه‌ای که با نخ و به کمک سوزن تزئین شود نمایی از هنر گلدوزی را به نمایش می‌گذارد.

تاریخچه گلدوزی به زمان دوران باستان می‌رسد

به گفته کارشناسان، صنعت گلدوزی در شرق و خاورمیانه آغاز شد. در ابتدا انسان اولیه تکه‌های پوست حیوانات را به هم پیوند میزد تا لباس بسازد. با این حال، اجداد ما، همان‌قدر که ابتدایی بودند، از سوزن‌ها و نخ‌های اولیه‌شان برای تزیین لباس‌هایشان استفاده می‌کردند. زیرا نیاز، احترام و اشتیاق به زیبایی به قدمت خلقت انسان بازمی‌گردد. بسیاری از آثار باستانی (گلدان‌ها، حکاکی‌ها و نقاشی‌ها) که از دوران اولیه بشریت سرچشمه می‌گیرند و از گهواره‌های مسکونی تمدن‌های باستانی جمع‌آوری شده‌اند، افرادی را نشان می‌دهند که لباس‌هایی با گلدوزی‌های دست‌دوزی بر تن دارند.

در 5000 سال قبل از میلاد مسیح در سیبری، باستان‌شناسان پوست حیواناتی را یافتند که صدف‌هایی روی آن دوخته شده بود. بیشتر بخیه‌ها کاملا استادانه بود. صدف‌ها سوراخ‌های کوچکی داشتند که با دقت سوراخ شده بودند. علاوه بر این، پوسته‌ها الگوهای شفاف و طرح‌های تزئینی را برای تزیین پوست ایجاد می‌کردند. ایده اضافه کردن عناصر اضافی به گلدوزی بسیار سریع گسترش یافت.

بنابراین جای تعجبی وجود ندارد که در حدود 3500 سال قبل از میلاد مسیح، در چین باستان، گلدوزی‌های لباس شامل نخ‌های ابریشمی، سنگ، مهره و مروارید واقعی بود. با توجه به تاریخچه گلدوزی که از روی تصاویر، گلدان‌ها و حکاکی‌ها مشخص است، چینی‌ها در قرن پنجم تا سوم قبل از میلاد از دوخت زنجیره‌ای با نخ‌های ابریشمی‌ استفاده می‌کردند. آنها علاقه زیادی به زینت دادن به لباس‌های خود داشته‌اند.

در این مرحله به جرات می‌توان گفت که گلدوزی شکلی از یک هنر حیله‌گرانه و توسعه‌یافته است. این هنر در سوابق تاریخی تمام تمدن‌های باستانی وجود دارد. با گذشت زمان، گلدوزی پیچیده‌تر شد و در زندگی مردم حضور پیدا کرد.

اولین گلدوزی را چه کسی انجام داد؟

شواهدی مبنی بر استفاده از گلدوزی در مصر باستان وجود دارد، زیرا یقه لباسی که متعلق به پادشاه توت عنخ آمون است و همراه با او دفن شده است نشانه‌هایی از گلدوزی دارد. این لباس در سال 1024 قبل از میلاد یافت شده است. با این حال، گلدوزی می‌تواند قدمت بیشتری داشته باشد. در چین می‌توان قدیمی‌ترین مدرک برای اثبات وجود این هنر در دنیا را دید.

حقیقت امر این است که تاریخچه گلدوزی به 3000 سال قبل از میلاد مسیح بازمی‌گردد و قطعات و طرح‌های مربوط به این دوره هنوز هم موجود است. در تکنیک‌های چینی از رشته‌های ظریف نخ ابریشم استفاده می‌شود، پارچه‌ای که امروزه هنوز هم رایج است.

مقالات زیر را هم مطالعه بفرمایید

تاریخچه حوله زارا 

خط داستانی در آثار هنری

گلدوزی راهی برای جشن گرفتن

تاریخچه گلدوزی و دین برای صدها سال مسیر مشترکی داشته‌ است. به عنوان مثال، در طول دهه 1000، مرواریدها و دیگر سنگ‌های کوچک قیمتی، روی لباس‌ها و سرپوش‌های تشریفاتی و نیز اقلام مذهبی دوخته می‌شدند. با این حال، رواج گلدوزی از قلمرو مذهبی فراتر رفت و وارد خانه‌ها و لباس‌های روزمره مردم شد. بدین ترتیب در اروپا و دیگر نقاط دنیا، گلدوزی‌های پیچیده و مجللی بر لباس‌ها مجلسی، لوازم منزل، لباس‌های محلی، کفش، کلاه، شنل و … انجام شد.

تا سال 1700 پس از میلاد، گلدوزی همراه با مروارید، مهره، ژتون‌های طلایی کوچک، سنگ‌های قیمتی و نخ‌های ظریف (نخ‌های ابریشمی، طلایی یا نقره‌ای) تقریباً در همه جا وجود داشت. به طوریکه از لباس تا پرده گرفته تا چکمه‌های چرمی و حتی حوله را نیز در بر می‌گرفت.

گلدوزی به عنوان نمادی از وضعیت اجتماعی

همانطور که می‌بینید، از دوخت پوست حیوانات گرفته تا اضافه کردن مروارید و الماس به لباس، گلدوزی مسیر بسیار طولانی را طی کرد. در نتیجه، لباس‌های گلدوزی‌شده، وسایل خانه و لباس‌های رسمی، ‌نشانه‌ای از ثروت، قدرت و موقعیت اجتماعی شد. ژنرال‌های رومی ‌برای نشان دادن جایگاه خود، لباس‌هایی با مرواریدهای تزئین‌شده می‌پوشیدند، در حالیکه ایران باستان، هند، چین، ژاپن، بیزانس، اروپای قرون وسطی و باروک همه در حال تقویت تکنیک‌های گلدوزی خود بودند.

امروزه حتی اگر از نتایج انقلاب صنعتی لذت ببریم و گلدوزی‌های کامپیوتری داشته باشیم، باز هم صنعتگران قدیمی را ‌داریم که سنت گلدوزی دستی را نسل به نسل در کشورهایی مانند مکزیک، ویتنام و اروپای شرقی منتقل کرده‌اند. مردم در سراسر جهان اصرار دارند که تاریخچه گلدوزی باید ماندگار باشد و فصل‌های جدیدتری به دست آورد.

تاریخچه مختصری از تکنیک‌های گلدوزی

انگلستان قرون وسطی، لحن چیزی که ما بعداً آن را گلدوزی مد می‌نامیم تعیین کرد. در آن زمان، کارگاه‌ها و اصناف حرفه‌ای برای ساختن پیچیده‌ترین و ظریف‌ترین سوزن‌دوزی‌ها با یکدیگر رقابت می‌کردند. آنها به تولد و ظهور Opus Anglicanum یا “کار انگلیسی” کمک کردند. کار انگلیسی یک تکنیک گلدوزی معروف در سراسر اروپاست.

 

با این حال، انقلاب صنعتی چهره گلدوزی را تغییر داد. گلدوزی که به صورت نخ دوخته‌شده با دست بود، با ظهور عصر ماشین در دهه 1800 سقوط کرد. این زمان، زمان هنر سوزن‌دوزی و پشم‌کاری برلین بود. پشم‌کاری برلین، محبوبیت خود را تا دهه 1870 حفظ کرد و تنها قدم‌هایی به عقب برداشت و اجازه داد که بخیه‌های ضربدری شمارش‌شده دهه 1880 مجددا جای خود را در بین مردم باز کند. علاوه بر این، در آن زمان، الگوهای چاپی رنگی، سوزن‌دوزی‌های جدید دهه 1800 و مهره‌دوزی در تاریخچه گلدوزی ثبت شد.

کشف گلدوزی شاتل، بازی را دوباره در صنعت پوشاک تغییر داد. ما نوآوری‌های زیادی را مدیون Joshua Heilmann هستیم که برای بهبود طراحی دستگاه گلدوزی دستی تلاش کرد. در ادامه، اختراع و توسعه ماشین‌های خیاطی در دهه 1860 و اختراع ماشین‌های گلدوزی با موتور دستی در دهه 1870 صورت گرفت.

تاریخچه گلدوزی در آمریکا

تاریخچه گلدوزی در آمریکا با سرخپوستان بومی ‌آمریکا شروع می‌شود که از گلدوزی و تزئینات برای بیان موقعیت خود در جامعه استفاده می‌کردند. در این دوران، مردم بومی ‌از منابع محدودی که در اختیار داشتند، مانند پوست، مو، دندان و پای رنگارنگ پرندگان، طرح‌های زیبایی خلق می‌کردند. در این زمان۷ نخ‌ها با آب گیاهان یا حیوانات رنگ می‌شدند. گلدوزی، تزئینی منحصر به فرهنگ سرخپوستان بومی ‌آمریکا بود که قرن‌ها از تکنیک گلدوزی استفاده می‌کردند.

آنها از خار خارپشت‌ها به عنوان سوزن، موی گوزن به‌ عنوان نخ و پوست آهو به عنوان لباس‌ها و پیراهن‌های خود که با حاشیه‌ها و طرح‌هایی از پرنده در رنگ‌های مختلف تزئین شده بود استفاده می‌کردند. نمونه‌های دیگری از هنر گلدوزی در آن زمان، منسوجات لبه‌دار با حاشیه‌های گلدوزی‌شده، دندان و پنجه‌های شکار یا صدف‌های زیبا است.

با گذشت زمان، تکنیک گلدوزی‌های ظریفی در نیوانگلند انجام شد. اینها اولین نوع گلدوزی‌های زینتی بود که توسط زنان اروپایی انجام می‌شد. سوزن‌دوزی همچنان در میان زنان خانه‌دار پیوریتانیست محبوب‌تر بود. آنها زمانی که مزارع با مواد لازم مجهز می‌شدند بیشتر به این کار می‌پرداختند. آنها از پشم و کتان نخ تولید می کردند و در ادامه با آن پارچه می‌بافتند.

از طرفی کارگاه گلدوزی ایجاد کرده و طرح‌های گلدوزی را برای تزئین به پارچه‌ها اضافه می‌کردند. بعدها، این مهارت در مدارس به زنان آموزش داده شد و انواع سوزن‌دوزی‌های خانگی به دوخت ضربدری، لحاف‌کاری و انواع دیگر دوخت‌های ماهرانه مانند پرتره تبدیل شد.

اولین ماشین گلدوزی چه زمانی اختراع شد؟

اگرچه این هنر برای مدت طولانی بسیار محبوب بود، اما تا سال 1800 دستگاهی برای آن وجود نداشت. در سال 1828، Joshua Heilmann از فرانسه بر روی طراحی یک دستگاه گلدوزی دستی کار کرد. با کمال تعجب، او نتوانست تعداد زیادی از دستگاه خود را بفروشد؛ اگرچه او این صنعت را متحول کرد و الهام‌بخش بسیاری از مهندسان دیگر در تاریخچه گلدوزی بود.

ماشین گلدوزی «شاتل» او شامل یک قاب برای محکم نگه‌داشتن پارچه، یک مجموعه سوزنی و یک دسته برای کار کردن سوزن‌ها بود. در این دستگاه، پارچه‌ها به جای اینکه مانند ماشین‌های مدرن امروزی در زیر سوزن حرکت کنند، به صورت برعکس به سمت سوزن می‌رفتند.

 

 

در سال 1868، ایزاک گروبلی از سوئیس اولین دستگاهی را ساخت که به صورت دستی کار می‌کرد. این دستگاه به ماشین گلدوزی «شیفلی»، به معنای «قایق کوچک» معروف بود. زیرا شبیه بدنه کشتی بود. او از چرخ خیاطی که به تازگی اختراع شده بود الهام گرفت. چرخی که از یک سوزن نخ‌دار و یک شاتل حاوی یک نخ استفاده می‌کرد. صنعت گلدوزی در طول جنگ جهانی دوم متوقف شد. اما پس از جنگ، پیشرفت‌هایی در ماشین‌آلات مربوط به آن، در آمریکا، سوئیس و آلمان انجام شد و سپس دوران گلدوزی ماشینی واقعاً شروع شد.

نکات برجسته در تاریخچه گلدوزی

مجموعه‌های متعددی در سراسر جهان در موزه‌ها نگهداری می‌شوند که قدمت آن‌ها به هزاره‌ها قبل بازمی‌گردد و پیشرفت گلدوزی را نشان می‌دهد. برخی از دوره‌های کلیدی عبارتند از:

ملیله بایو یکی از قدیمی‌ترین گلدوزی‌های مربوط به قرون وسطی یعنی سال 1066 قبل از میلاد است. یک ملیله 70 متری از چندین قطعه که با حاشیه‌های متفاوت به هم وصل شده و با تکنیک‌های دوخت زنجیره‌ای ساخته شده است.

با شکوفایی بودیسم در چین، گلدوزی به طور گسترده‌ای برای احترام به مجسمه‌ها و داستان‌های بودا مورد استفاده قرار گرفت. یک دوشیزه دربار در دوران سلسله تانگ، هفت فصل را با انواع بخیه‌های سوترای بودا روی یک فوت مربع ابریشم گلدوزی کرد! کتاب‌های الگو که مخصوصاً برای هنر گلدوزی طراحی شده‌اند، در حدود قرن شانزدهم با مجموعه‌هایی از طرح‌های چاپی یا حتی نمونه‌های گلدوزی دیده می‌شوند.

توری که برای تزیین جوراب و یقه استفاده می‌شد، نوآوری مهم صنعت مد در قرن هفدهم بود. در اواخر قرن هفدهم، لحاف‌کاری، به‌ویژه لحاف‌های تکه‌کاری مورد توجه قرار گرفت. مردم شروع به در نظر گرفتن این هنر به عنوان یک تزئین کردند تا نشانه‌ای از ثروت و موقعیت باشد. زیرا اکنون در همه جا مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اولین دستگاه گلدوزی دستی در قرن هجدهم طراحی شد و اولین دستگاه در سال 1868 ساخته شد. در نیمه دوم قرن نوزدهم نمونه‌هایی از روبان‌دوزی مدرن و طرح‌های دوخت متقاطع در سراسر اروپا مشاهده شد.

کدام کشورها به گلدوزی معروف هستند؟

بعد از آشنایی با تاریخچه گلدوزی لازم است بدانید امروزه کدام کشورها به گلدوزی اهمیت بیشتری می‌دهند. در حالی که بسیاری از کشورها از دوخت گلدوزی روی هدایای توریستی مانند حوله استفاده می‌کنند، امروزه چندین کشور مشهور به گلدوزی هستند. گلدوزی در اوکراین یک سنت باستانی است که قدمت آن به عصر تاتارهای کریمه، یک گروه بومی ‌شناخته‌شده در این کشور باز می‌گردد. طرح‌ها از روستایی به روستای دیگر متفاوت است؛ اما اوکراین به‌خاطر طرح‌های هندسی و گل‌دار روی لباس‌های گلدوزی‌شده و کتانی‌های خانگی معروف است.

 

فلسطین مانند اوکراین؛ آنها صدها سال این مهارت را تولید کردند و بر آن مسلط شدند. دوخت ضربدری رایج‌ترین نوع گلدوزی است که در فلسطین دیده می‌شود و صنعتگران معمولاً طرح‌های گل‌دار و هندسی را روی لباس‌ها گلدوزی می‌کنند.

 

تونس به دلیل طراحی‌های پیچیده معروف است و اغلب سنگ‌های قیمتی و پولک‌های قیمتی را به گلدوزی‌های خود بر لباس اضافه می‌کند. طرح‌ها می‌توانند ساده باشند و در تونس، یک طرح بخیه خاص (ظاهراً) اطلاعات شخصی در مورد پوشنده را به شما می‌دهد!

گلدوزی صربستان از تکنیک‌های مختلف باستانی، الگوهای گلدوزی و رنگ‌ها استفاده می‌کند. در این گلدوزی، رنگ‌های زیادی استفاده می‌شود، اگرچه قرمز رنگ سنتی‌تری است که در گلدوزی صربستان روی درختان و طرح‌های گل آنها دیده می‌شود.

البته هند را هم نمی‌شود از این لیست کنار گذاشت! هندوستان بسته به اینکه در حال تزئین چه ماده‌ای هستند از تکنیک‌های گلدوزی مختلفی استفاده می‌کند. گلدوزی سنتی هند از مواد مدرن و نخ ابریشم استفاده می‌کند. در اینجا، پارچه گلدوزی‌شده معمولاً در مراسم عروسی پوشیده می‌شود.

تاریخچه گلدوزی: جایی که امروز هستیم

در این قسمت از مقاله تاریخچه گلدوزی، به زمان حال می‌رسیم و گلدوزی را در این زمان بررسی می‌کنیم. اگر تا به حال خدمات مونوگرام را برای شخصی‌سازی حوله‌های حمام خود یا سفارشی‌سازی حوله‌های مخملی هتل 5 ستاره خود دریافت کرده‌اید، می‌دانید که امروزه دستگاه‌های گلدوزی با کمک رایانه کار می‌کنند. رایانه، انجام فرآیند گلدوزی را آسان‌تر و سریع‌تر می‌کند. رایانه‌ها علاوه‌بر ارائه طرح‌های بی‌شمار، امکان تولید انبوهی از آثار هنری استادانه را نیز فراهم می‌کنند.

در حالیکه هنگام گلدوزی وسایل شخصی مانند دستمال و روبالشی، حوله، دمپایی، لباس و سایر لوازم جانبی باید از آداب مونوگرام پیروی کنید اما در مورد گلدوزی هیچ مانعی برای شما وجود ندارد. شرکت‌ها و برندها لوگوی خود را بر روی اقلام تبلیغاتی گلدوزی می‌کنند، در حالیکه مشتریان با چشم و ذهن هنرمندانه، طرح‌های پیچیده‌ای را برای تبدیل لباس‌ها و لوازم جانبی خود به آثار هنری واقعی انتخاب می‌کنند.

همان طور که گفتیم، از آنجا که گلدوزی در حال حاضر می‌تواند اشکال، فرم‌ها، الگوها و رنگ‌هایی به خود بگیرد که ذهن را مسحور کرده و قلب‌ها را پر از شادی می‌کند، جای تعجب نیست که لباس‌های گلدوزی‌شده دوباره مد شوند و همه را شگفت‌زده کنند.

طراحانی مانند مارک جیکوبز، استلا مک کارتنی، کریستوفر کین، گوچی، دولچه و گابانا و دیگران، لباس‌های مد روز خود را در سال‌های 2017 و 2018 در باند فرودگاه‌ها برجسته کردند و تحسین جهانی را به دست آوردند. اگر می‌خواهید مدل گلدوزی را خریداری کنید، امروزه می‌توانید هر چیزی از شلوار جین هوشمند خیابانی گرفته تا لباس شب را به راحتی پیدا کنید. اگر فکر می‌کنید که فقط لباس‌های زنانه دارای گلدوزی‌های رنگارنگ و پیچیده هستند، باید مجموعه‌های مردانه Dolce’s و Alexander McQueen را بررسی کنید.

جمع‌بندی تاریخچه گلدوزی

تاریخچه گلدوزی متوقف نشده، نمی‌شود و نخواهد شد. برعکس، خانه‌های مدرن، روز به روز بیشتر بر گلدوزی به عنوان یک هنر تأکید می‌کنند. صنعتگران در سراسر جهان تلاش می‌کنند تا سنت‌های خود را زنده نگه دارند و به نسل‌های آینده منتقل کنند. گلدوزی به بشریت کمک کرد تا توسعه یابد؛ صنایع را متحول کرد و تاریخ را ساخت. هر زمان که چیزی منحصربه‌فرد و خاص می‌خواهید، می‌توانید از خدمات گلدوزی استفاده کنید تا به شما در طراحی یک اثر هنری کمک کند.

گلدوزی‌های امروزه بسیار متفاوت از گلدوزی‌های گذشته است. در حال حاضر بیشتر گلدوزی‌ها با یک ماشین کامپیوتری با استفاده از نرم‌افزارها و الگوهای دیجیتالی ساخته می‌شوند. در حالیکه تکنیک‌های استفاده از گلدوزی از زمان پیدایش تا کنون بسیار تغییر کرده است، هدف و کاربرد گلدوزی همواره ثابت مانده است. این یک روش محبوب برای تزیین اقلام با مارک‌ها و آرم‌های مختلف است و می‌تواند منجر به بروز خلاقیت‌های جالبی در تاریخچه گلدوزی شود.